11 nước còn lại trong tổng số 12 nước ban đầu tham gia đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (kèo nhà cái euro) đã quyết định tiếp tục đàm phán mà không có Mỹ nhưng sự thiếu vắng của nền kinh tế số một thế giới này đã khiến tương lai của hiệp định trở nên gập ghềnh hơn.

Đàm phán thỏa thuận mới về kèo nhà cái euro

Hãng tin Kyodo cho biết hôm 14-7, trưởng đoàn đàm phán của 11 nước còn lại trong kèo nhà cái euro nhất trí hướng đến mục tiêu đưa hiệp định này có hiệu lực theo một khung thỏa thuận mới sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh rút Mỹ khỏi kèo nhà cái euro vào hồi đầu năm.

kèo nhà cái euro ban đầu được kí bởi 12 nước gồm Úc, Brunei, Canada, Chile, Nhật, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ và Việt Nam, chiếm khoảng 40% GDP nền kinh tế toàn cầu.

“kèo nhà cái euro ban đầu được ký với 12 thành viên, vậy nên, để hiệp định có hiệu lực với 11 nước còn lại, chúng tôi cần một thỏa thuận quốc tế mới”, ông Kazuyoshi Umemoto, trưởng đoàn đàm phán kèo nhà cái euro của Nhật nói với các phóng viên sau khi chủ trì hai cuộc họp kéo dài hai ngày thảo luận về tương lai kèo nhà cái euro ở khu nghỉ dưỡng Hakone ở Tokyo.

“Giờ đây, chúng tôi đã có hình dung sơ bộ về cách thỏa thuận mới sẽ được định hình như thế nào”, Umemoto khẳng định.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ các đàm phán sắp tới có diễn ra suôn sẻ hay không khi mà 11 nước còn lại vẫn chia rẽ về nhiều vấn đề, chẳng hạn như phải sửa đổi văn bản gốc của hiệp định kèo nhà cái euro ban đầu ở mức độ nào.

Umemoto cho biết các trưởng đoàn đàm phán mới chỉ nhất trí không hạ thấp các quy tắc thương mại có tiêu chuẩn cao trong hiệp định kèo nhà cái euro ban đầu. Ông nói 11 nước còn lại cần phải quyết định hình thức của thỏa thuận mới là "hiệp định" hay "nghị định thư". Các nước cũng phải thảo luận về việc có nên sửa đổi các quy tắc về thương mại và đầu tư trong hiệp định gốc kèo nhà cái euro hay không.

Một nguồn tin chính phủ Nhật cho biết các quan chức cấp sự vụ của 11 nước sẽ khởi động thảo luận nội dung chính của thỏa thuận mới dựa trên các chỉ đạo của các trưởng đoàn đàm phán.

Vào cuối tháng 8 hoặc đầu tháng 9 tới, các trưởng đoàn đàm phán sẽ gặp nhau tại Úc để thúc đẩy đàm phán về việc ký kết thỏa thuận này trước tháng 11-2017 khi các lãnh đạo của họ dự hội nghị cấp cao của Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) ở Việt Nam.

Giữ nguyên hay sửa đổi kèo nhà cái euro ban đầu?

Sau cuộc gặp của bộ trưởng thương mại của 11 nước còn lại trong kèo nhà cái euro ở Hà Nội vào tháng 5-2017, các nhà đàm phán được giao nhiệm vụ vạch ra các phương án đưa kèo nhà cái euro có hiệu lực vào thời gian sớm nhất.

Một vấn đề nan giải cần phải giải quyết là kèo nhà cái euro ban đầu có một điều khoản nói rằng hiệp định này chỉ có hiệu lực sau khi được sáu nước chiếm ít nhất 85% GDP của 12 nước tham gia kèo nhà cái euro ban đầu phê chuẩn. Hiện tại, mới chỉ có Nhật và New Zealand phê chuẩn kèo nhà cái euro. Vì chỉ nước Mỹ đã chiếm 60% tổng GDP của các thành viên ban đầu, vì vậy, kèo nhà cái euro không thể có hiệu lực theo các điều khoản hiện tại.

Nhật, nền kinh tế lớn nhất trong số 11 nước còn lại của kèo nhà cái euro, hy vọng sẽ đạt được thỏa thuận thay đổi các điều kiện để đưa kèo nhà cái euro có hiệu lực mà không cần phải xem xét lại phần lớn nội dung ban đầu của kèo nhà cái euro vì thực tế, các nước đã mất nhiều năm đàm phán mới tiến đến lễ ký kết kèo nhà cái euro vào tháng 2-2016.

Song một số nước có thể kêu gọi đàm phán lại nhiều nội dung, bao gồm các quy định về thuế quan, thương mại và đầu tư khi Mỹ không còn tham gia kèo nhà cái euro.

Việt Nam và Malaysia đã nhất trí nới lỏng một số quy định về đầu tư nước ngoài và mở cửa thị trường trong nước để đổi lấy sự tiếp cận thị trường Mỹ rộng mở hơn nhưng giờ đây hai nước này được cho là cân nhắc lại sự nhất trí này khi thỏa thuận mới thiếu vắng Mỹ.

Nhật cùng với New Zealand và Úc là ba nước hăng hái thúc đẩy các nỗ lực thực hiện sớm kèo nhà cái euro dù không có Mỹ. Triển vọng kèo nhà cái euro trở nên u ám kể từ khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố rút Mỹ khỏi hiệp định này hồi tháng 1-2017 vì cho rằng kèo nhà cái euro gây tổn thương cho việc làm của người Mỹ. Tổng thống Trump nói ông muốn đàm phán hiệp định song phương với từng nước trong kèo nhà cái euro hơn.

Tuyên bố của Trump gây ra một tổn thất lớn cho Nhật, nước vốn xem kèo nhà cái euro có ý nghĩa chiến lược quan trọng để kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc trong khu vực.

Hy vọng Mỹ quay trở lại

TờNew York Timesdẫn lời Tomohiko Taniguchi, cố vấn chính sách đối ngoại của Thủ tướng Nhật Shinzo Abe nói: “Dĩ nhiên, Nhật hy vọng giữ lại nội dung chi tiết ban đầu của thỏa thuận kèo nhà cái euro”. Dù tỏ ra lạc quan Nhật có thể dẫn dắt các nước còn lại đạt được sự đồng thuận mới về kèo nhà cái euro nhưng Taniguchi cũng thừa nhận các cuộc đàm phán sắp tới sẽ rất khó khăn. “Một khi được khởi động, các cuộc đàm phán có thể đi theo nhiều hướng khác nhau”, ông nói.

Chẳng hạn, thỏa thuận ban đầu đòi hỏi các nước thành viên đang phát triển phải cải thiện sự minh bạch của các công ty nhà nước, cho phép các hãng dược phẩm của các nền kinh tế lớn mở rộng bảo vệ bản quyền đối với nhiều loại dược phẩm mà các nước nhỏ hơn muốn sản xuất. Một số nước thành viên đang phát triển có thể cho rằng các đòi hỏi như vậy là quá lớn khi mà họ không còn cơ hội dễ dàng tiếp cận thị trường Mỹ.

“Vấn đề là Mỹ chiếm đến gần 2/3 GDP của các nền kinh tế trong kèo nhà cái euro và nếu Mỹ rút lui, liệu thỏa thuận này còn ý nghĩa nữa không?”, Jeffrey Wilson, một học giả ở Đại học Tây Úc, nói.

Nhật muốn giữ lại hầu hết nội dung của kèo nhà cái euro ban đầu với hy vọng rằng Mỹ có thể thay đổi quyết định và tái gia nhập kèo nhà cái euro. “Chúng ta nên hoan nghênh Mỹ nếu Mỹ quyết định quay trở lại kèo nhà cái euro vào lúc nào đó trong tương lai”, Ichiro Fujisaki, cựu đại sứ Nhật tại Mỹ, nói.

Tuy nhiên, một số nhà quan sát nhìn nhận các hy vọng như vậy là quá ngây thơ.

“Chừng nào Donald Trump còn làm tổng thống Mỹ, tôi không cho rằng ông ấy thay đổi quyết định về kèo nhà cái euro”, Takuji Okubo, nhà kinh tế trưởng từ công ty tư vấn Japan Macro Advisors ở Tokyo, nhận định.

Các nhà quan sát khác cho rằng Trump có thể thay đổi quyết định một khi ông thấy rằng việc đàm phán hiệp định thương mại song phương với từng nước trong kèo nhà cái euro khó khăn hơn ông nghĩ. Trong trường hợp như vậy, các nhà quan sát nói rằng 11 nước còn lại không nên sửa đổi kèo nhà cái euro.

“Nếu họ tìm cách tái đàm phán các quy định hoặc hạ thấp các tiêu chuẩn, điều này sẽ khiến Mỹ khó tái gia nhập kèo nhà cái euro trong tương lai”, Bruce Andrews, cựu Thứ trưởng Bộ Thương mại Mỹ dưới thời Tổng thống Obama và hiện nay là giám đốc ở công ty tư vấn Rock Creek Global Advisors (Mỹ), nói.

Theo Andrews, một lý do nữa để 11 nước còn lại giữ nguyên các quy tắc thương mại nghiêm ngặt trong kèo nhà cái euro ban đầu là nhằm thúc ép buộc Trung Quốc cải cách.

“Nếu kèo nhà cái euro có hiệu lực, cuối cùng, Trung Quốc có thể sẽ muốn gia nhập để được hưởng lợi. Để gia nhập, Trung Quốc phải tiến hành một số cải cách kinh tế quan trọng và mở cửa thị trường trong nước”, Andrews nói.

Nhật muốn thỏa thuận mới về kèo nhà cái euro giữa 11 nước còn lại sẽ được ký kết vào tháng 11 trước thềm hội nghị cấp cao APEC được tổ chức ở Việt Nam. Song hầu hết các nhà phân tích đều cho rằng thỏa thuận mới khó hoàn tất trước thời hạn đó. Tuy vậy, theo giáo sư Shumpei Takemori ở Đại học Keio (Nhật), việc tái đàm phán kèo nhà cái euro cho phép Nhật và các đồng minh khác chứng tỏ với Mỹ rằng: “chúng tôi có sự lựa chọn khác” dù Mỹ rút khỏi kèo nhà cái euro.

Nguồn: Thesaigontimes

• TTWTO VCCI - (Tin tức) Phản ứng với thuế quan của Mỹ, Campuchia
• Xuất khẩu thủy sản sang thị trường CPTPP tăng 24,3%
• Tận dụng CPTPP, xuất khẩu thủy sản sang Nhật có thể lập kỷ lục mới
• TTWTO VCCI - (Tin tức) Thương mại Việt kèo nhà cái trực tiếp bóng đá đêm nay-Canada tăng gấp 3 lầ
• Đòn bẩy thuế CPTPP: Cánh cửa tỷ đô cho hàng Việt tại thị trường châu Mỹ