CPTPP và Thị trường nhà kèo cái: Các đối thủ cạnh tranh chính của hàng hóa Việt Nam tại nhà kèo cái

26/04/2021 1450

Các nước xuất khẩu lớn nhất sang nhà kèo cái

Trong nhiều năm qua, Mỹ vẫn luôn là nước xuất khẩu lớn nhất sang nhà kèo cái, với kim ngạch chiếm khoảng một nửa tổng lượng nhập khẩu hàng hóa của nhà kèo cái. Điều này cũng dễ hiểu bởi Mỹ là nước có chung đường biên giới lớn nhất với nhà kèo cái (nhà kèo cái chỉ chung đường biên giới với 3 nước). Quan trọng hơn, Mỹ và nhà kèo cái là hai thành viên của Hiệp định Thương mại Bắc Mỹ - NAFTA (gồm Mỹ, nhà kèo cái và Mexico) từ năm 1994. NAFTA thuộc nhóm FTA đầu tiên trên thế giới, và là chìa khóa cho việc tự do hóa thương mại, đặc biệt là việc loại bỏ thuế quan cho hàng hóa, giữa ba nền kinh tế khu vực Bắc Mỹ. NAFTA được ba nước đàm phán lại và ký kết Hiệp định mới có tên viết tắt là USMCA vào tháng 11/2018 và có hiệu lực thực thi với cả ba nước từ tháng 3/2020.

Sau Mỹ, Trung Quốc và Mexico là hai nước có lượng xuất khẩu lớn nhất sang nhà kèo cái trong năm 2019, lần lượt chiếm 12,47% và 6,14%. Các nước khác cũng có lượng xuất khẩu đáng kể sang nhà kèo cái là Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ý.... Đáng lưu ý là các nước này ngoại trừ Mỹ và Mexico còn lại đều không thuộc khu vực Châu Mỹ và có vị trí địa lý xa nhà kèo cái. Ngoài ra, tất cả các nước các nước này đã có FTA với nhà kèo cái

Trong số 10 nước xuất khẩu lớn nhất vào nhà kèo cái năm 2019, Việt Nam là nước duy nhất ở khu vực Nam Á, đồng thời cũng là nước kém phát triển nhất. Hầu hết các đối thủ cạnh tranh lớn của Việt Nam ở thị trường này là các nước lớn và có năng lực cạnh tranh cao về hàng hóa.

Bảng: Top 10 nước xuất khẩu lớn nhất vào nhà kèo cái năm 2019

STT

Tên nước

Giá trị XK vào nhà kèo cái (tỷ USD)

Tỷ trọng

1

Mỹ

229,739

50.7%

2

Trung Quốc

56,516

12.5%

3

Mexico

27,818

6.1%

4

Đức

14,488

3.2%

5

Nhật Bản

12,448

2.7%

6

Hàn Quốc

7,250

1.6%

7

Ý

7,124

1.6%

8

Anh

6,927

1.5%

9

Pháp

6,547

1.4%

10

Việt Nam

5,265

1.2%

Nguồn: ITC TradeMap, 2021, 2020

Các đối tác đang được hưởng ưu đãi thuế quan của nhà kèo cái

- Đối tác FTA

Hiện tại ngoài CPTPP, nhà kèo cái có 13 FTA khác đã có hiệu lực. Tính tổng cộng nhà kèo cái hiện có 49 đối tác FTA, nhưng tập trung chủ yếu ở khu vực Châu Mỹ. Ngoài Malaysia, Brunei, Singapore, Việt Nam và Hàn Quốc, nhà kèo cái chưa có FTA với đối tác châu Á nào khác. Và trong số 05 nước này, ngoại trừ Hàn Quốc (có FTA song phương đã có hiệu lực với nhà kèo cái), hiện mới chỉ có Singapore và Việt Nam đang được hưởng ưu đãi thuế quan FTA khi xuất khẩu vào nhà kèo cái (do đã phê chuẩn CPTPP).

- Đối tác GPT

GPT là cơ chế ưu đãi thuế quan đặc biệt mà nhà kèo cái đơn phương dành cho một số nước đang và kém phát triển, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, hầu hết các mức thuế ưu đãi GPT đều cao hơn với mức thuế ưu đãi trong các FTA của nhà kèo cái, bao gồm CPTPP. Đồng thời, yêu cầu về xuất xứ để hưởng ưu đãi thuế quan theo GPT cũng chặt chẽ và khó đáp ứng hơn.

Như vậy, Việt Nam chỉ là một trong rất nhiều nước khi xuất khẩu sang nhà kèo cái được hưởng ưu đãi thuế quan theo FTA hoặc GPT. Tuy nhiên, Việt Nam có lợi thế so với các nước ASEAN và Trung Quốc ở thị trường này nhờ CPTPP. Với các đối tác FTA khác của nhà kèo cái ở châu Mỹ, Việt Nam có nhiều sản phẩm có thế mạnh, sản phẩm đặc trưng của khu vực nhiệt đới mà các đối thủ cạnh tranh khác không có. Do đó, ở các phân khúc thị trường nhỏ, thị trường ngách, hàng Việt Nam được đánh giá là có thế mạnh đáng kể khi xuất khẩu sang thị trường này.

Bảng: Các FTA đã có hiệu lực của nhà kèo cái

STT

FTA

Đối tác

1

CPTPP

Australia, Brunei, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Việt Nam

2

FTA nhà kèo cái – Chile

Chile

3

FTA nhà kèo cái - Colombia

Colombia

4

FTA nhà kèo cái - EFTA

Khối EFTA (Iceland, Liechtenstein, Norway, Switzerland)

5

Hiệp định Thương mại và Kinh tế Toàn diện nhà kèo cái - EU

28 nước EU

6

FTA nhà kèo cái - Hondarus

Hondarus

7

FTA nhà kèo cái - Israel

Israel

8

FTA nhà kèo cái - Jordan

Jordan

9

FTA nhà kèo cái – Hàn Quốc

Hàn Quốc

10

Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA)

Mỹ, Mexico

11

FTA nhà kèo cái – Panama

Panama

12

FTA nhà kèo cái – Peru

Peru

13

FTA nhà kèo cái - Ukraina

Ukraina

14

FTA nhà kèo cái – Mỹ

Mỹ

Nguồn: Tổng hợp

Bảng: Top 10 đối thủ cạnh tranh của Việt Nam được hưởng ưu đãi thuế quan GPT của nhà kèo cái

STT

Nước được hưởng GPT

Kim ngạch xuất khẩu sang nhà kèo cái năm 2019 (triệu USD)

1

Afghanistan

4

2

Campuchia

1.285

3

Côte d'Ivoire

412

4

Banglades

1.484

5

Guatemala

501

6

Guyana

381

7

Honduras

349

8

Philippines

1.225

9

Morocco

349

10

Việt Nam

3.864

Nguồn: Tổng hợp

Nguồn: Trích dẫnTTWTO VCCI - Sổ tay Doanh nghiệp "Tận dụng CPTPP đ
giữa Việt Nam & nhà kèo cái"
- Trung tâm WTO và Hội nhập